బస్‌ లాయర్‌ ఆఫీస్‌ దగ్గరలో ఆగింది. దిగి లోపలికెళ్ళగానే లాయర్‌ అసిస్టెంట్‌ ”సార్‌ లేరండి! నేనే మీకు ఫోన్‌ చేసి చెపుదామనుకున్నాను. వచ్చే గురువారం మీకు విడాకులు వచ్చేస్తాయని చెప్పమన్నారు” అని చెప్పింది. తలూపి బయటకి వచ్చేసాను. బజారు పనులేవో ఉంటేకూడా అటువైపు వెళ్ళాలనిపించలేదు. తిన్నగా ఇంటికొచ్చిపడ్డాను. టీవి ఆన్‌ చేసి సోఫాలో అలా నడుం వాల్చాను. కళ్ళు మూతలు పడిపోయాయి.
కలలో.. ఎవరో వెంటబడి తరుముతున్నట్టు పరిగెత్తలేక తనొక చోట కుప్పకూలిపోయినట్లు వెంబడిస్తున్న వారందరూ చుట్టూ జేరి రాళ్ళతో తనని కొడుతూ ”ఇంటి పేరో తండ్రి పేరో భర్త పేరో లేకుండా బ్రతుకుతుందట. అలా లోక విరుద్ధంగా బ్రతుకుతానంటే ఊరుకుంటామా కొట్టండి.. ఆ మాట అనననే దాకా కొట్టండి, చంపండి” అంటున్నారు.
వద్దు… కొట్టకండి నన్ను .. ఈ పేర్లు మోయడమే ఆడదానికి ఒక బాధ. బాధకి వారసులు ఉండాలని కోరుకుంటున్నారా మీరందరూ? ఏ మాత్రం ఆలోచించకుండా నా వెంట ఎందుకు పడుతున్నారు? కాస్త ఆగి ఆలోచించండి ప్లీజ్‌! వేడుకుంటుంది తను. అయినా వాళ్ళందరూ ఏ మాత్రం ఆగలేదు రాళ్ళతో కొడుతూనే ఉన్నారు. వద్దు… వద్దు అంటూ తను ఏడుస్తూనే ఉంది. ఏడుపులోనే మెలుకువ వచ్చింది. తర్వాత కూడా ఏడుపే. పగటి కలలు నిజమవుతాయంటారు. నిజంగానే లోకం అలా తరుముతుందా తనని?
దుఖం నుండి తెరిపిన పడటానికి స్నానం చేసొచ్చి తల దువ్వుకుంటూ అద్దంలో చూసుకోసాగాను. పాపిడ లేకుండా జుట్టు దువ్వుకోవడం అలవాటైపోయింది. అయినా వెంట్రుకల మధ్య పాతదారులు చెరిగిపోలేదు. ఎడమ ప్రక్క పదిహేడేళ్ళ పాటున్న ప్రక్క పాపిడి దగ్గర జుట్టు చీలిపోతుంది. అది చూసి నవ్వుకుంటూనే ఆలోచిస్తుంది. పెళ్ళికాకముందు ప్రక్క పాపిట. పెళ్ళి తర్వాత నిలువు పాపిడి. ఎడమ ప్రక్క పుట్టిల్లు కుడివైపు అత్తిల్లు లాగా. నిలువు పాపిడి అనే సాంఘీకం కూడా అత్తింటి ఆనవాయితీ అంట. అదొక్కటేనా కాళ్ళకి పట్టీలు ఒద్దనడం, ముక్కుపుడక పెట్టుకోవాలనడం… అన్నీ వాళ్ళ ఇష్టప్రకారం నడుచుకోవాల్సిందే!
ఆడపిల్లని ఎందుకంటారో ఎందరినో అడిగినా అందరూ ఒకటే సమాధానం చెప్పేవాళ్ళు. ఎంత అల్లారుమద్దుగా అపురూపంగా పెంచినా ఆడకి వెళ్ళాల్సిందే కదా! అని. పుట్టినప్పటి నుండి పెరిగిన ఇల్లు, ఊరు, బడి, గుడి, ప్రాణం ఉన్న మనుషులు, ప్రాణం లేని వస్తువులకి స్థలాలకి కూడా ప్రాణం పోసుకుని అణువణువూ అల్లుకున్న మమతలు అన్నీ ఒక్కసారిగా పరాయి అయిపోయినప్పుడు కల్గిన బాధని చెప్పడం కన్నా అనుభవిస్తే కానీ అర్థం కాదు. దక్షిణపు గోడకానుకుని వరుసగా పెంచిన పూలమొక్కలు, వెనుకవైపు పెంచుకున్న తీగ మల్లె చెట్టు, పెరట్లో వంటింటికి ఆనుకుంటూ పెరిగిన కాకర తీగ, వాటి పచ్చని పూలు, ఆవరణలోని పశువులే కానీ వాటితో పెంచుకున్న మూగ ప్రేమలు అన్నీ మనకి దూరమైపోతూన్నప్పుడు పడే బాధ. ముఖ్యంగా చల్లగా తగిలే ఇంటి గోడలు మనస్సులో ఉన్న మాటలెన్నో చెప్పుకున్నా బయటకి చెప్పని రహస్య స్నేహితులు. గోడలపై చేతులు వేసి వెళుతున్నా అని రహస్యంగా చెపుతూ లోలోపల దుఖపడిన సమయాలు, ఇవన్నీ ఆడపిల్ల మనసు భోషాణంలో దాగిన విలువైన సంపదలు. అప్పుడప్పుడు పుట్టింటికి అతిధిగా వెళ్ళినప్పుడు అందరికన్నా ముందు పాత నేస్తాలని వెదుక్కునే చూపు, వాటిని చూసి సంతోషమో విచారమో కల్గిన క్షణాలు. అవన్నీ ఎవరికీ అర్థం కాని మానసిక అనుబంధాలు. జ్ఞాపకాల పొదరింటిలో కాసేపు విహరించి ఎంత వద్దనుకున్నా వచ్చిన బాధననుభవిస్తూ అందులోనే ఆనందం వెతుక్కుంటూ మళ్ళీ చిన్నతనంలోకి వెళ్ళిపోయాయి నా ఆలోచనలు. అమ్మ ఎంతో ఇష్టంగా పెట్టిన పేరు మూడక్షరాలు ”సువర్ణ”. స్కూల్లో చేర్పించేటప్పుడు అమ్మ ప్రక్కన లేదు. నాన్న ఆ పేరుని కాస్త మార్చేసి తన ప్రియురాలి పేరు అయిన ”సువర్ణాక్షి”గా మార్చేశాడు. అమ్మకి తెలిసి గొడవ పెట్టుకుంది కానీ పేరు మార్చలేకపోయింది. తనక్కూడా తన పేరు నాజూకుగా లేదనే బాధ కంటే తనని పేరుతో పిలిచినప్పుడల్లా తల్లి కళ్ళల్లో కోపం, అయిష్టత ఎక్కువ కనబడేవి. ఎవరన్నా స్నేహితురాళ్ళు సువర్ణాక్షి అని పిలిచినప్పుడల్లా నన్నలా పిలవకండి అని గొడవపడేది. తన బలవంతంమీద అలా పిలిచినా తను ప్రక్కకి వెళ్ళగానే సువర్ణాక్షి అని పిలిచి వెక్కిరించేవాళ్ళు. పెళ్ళైన తర్వాత అక్కడందరూ సువర్ణ అని పిలవడంతో పోయిన పెన్నిది ఏదో దొరికినంత సంబరంగా ఉండేది. దరిద్రం ఒదిలిపోయింది అనుకుని సంబరపడింది. కానీ ఇంటి పేరు మారిపోయింది. ఆ ఇంటి పేరు తనయవ్వనాన్ని శక్తిని అన్నింటిని పిండుకుని ఒట్టిపోయిన గోవులా మిగిల్చింది.
భరించేవాడు భర్త అంటారు. మరి నా భర్త ఏం చేసాడు? అడుగడుగునా అవమానించాడు, పుట్టింటి నుండి భారీగా కట్న కానుకలు తెచ్చుకోలేదని, వంట బాగోలేదని, సుఖపెట్టడం చేతకాదని, పొగరని అబ్బో .. ఎన్నో ఒంకలు. ఆ ఒంకలు మాటున ఊరూరా చిన్న ఇళ్ళున్నాయని తెలుసుకుంది. పదేళ్ళు సహనంగా భరించింది కూడా. అయినా వైవాహిక జీవితమనే పుట్టు ఒక రోజు మునిగిపోయింది. దొరికిన గడ్డిపోచనే ఊతగా చేసుకుని బిడ్డే లోకంగా బ్రతికింది. కొడుకుని పెంచి పెద్దచేయడానికి, ప్రయోజకుడుని చేయడానికి ఎంతో శ్రమ పడింది. తండ్రి నీడ పడకుండా ఎంతగానో శ్రద్ధ తీసుకుంది, అందులో బాధ ఉందని, బరువయిందని అస్సలనుకోలేదు. ఇష్టంగా, బాధ్యతగా ఆ పని చేసింది. ఒంటరి నడకలో ఎన్నో బాధలు, అవమానాలు. కొడుకు కోసం అన్నీ దిగమ్రింగుకుని ఏటికి ఎదురీదుకుంటూ ఒక ఒడ్డుకి చేరింది.
కొన్నేళ్ళ క్రితం కొడుకు పెళ్ళికి అతనొచ్చినప్పటి నుండి బంధువులు చెప్పే ఉచిత సలహాలు ఎక్కువైపోతున్నాయీ మధ్య. కొడుకు కోసం తన ప్రక్కన భర్తగా నిలబడి ఉండటానికి లోపల ఎన్ని అగ్నిపర్వతాలు బద్దలవుతున్నా సరే అతనికి అర్హతనిచ్చింది. అతను తనని పేరు పెట్టి పిలుస్తున్నా కంపరంగా అనిపించేది. కారుకూతలు కూసి నన్నవమానించిన నోటితో నన్నలా పిలవడానికి సిగ్గేయడంలేదేమో. నా ఒళ్ళంతటిని ఆ కాళ్ళతోనే కదా కుళ్ళబొడిచింది, ఆ కాళ్ళతోనే నా ఇంటి గుమ్మం తొక్కడానికి సిగ్గేయడంలేదూ.. అని అడగాలనిపించింది. అనుమతివ్వాలేగాని మళ్ళీ నట్టింట్లోకి వచ్చి కూర్చునేటట్టున్నాడతను. ఇన్నేళ్ళు సహజీవనమే చేసాడో, పెళ్ళే చేసుకున్నాడో.. తెలియదు కానీ ఇద్దరి బిడ్డల తల్లి తన బాధల నుండి విముక్తి పొందింది. ఒక కూతురికి పెళ్లై పిల్లలు. ఇంకో కూతురు చదువు. ఉన్న ఆస్థులన్నీ ఊడ్చుకుపోయినా జల్సా జీవనం మాత్రం అతన్ని అతుక్కుని
ఉంది. కావాల్సిన డబ్బు కొడుకు విసుక్కుంటూనయినా పంపుతూనే
ఉంటాడు. ”పాపం.. అతను చాలా నలిగిపోయాడు ఈ వయసులో ఏం కష్టపడగల్గుతాడు, మీ నాన్నకి డబ్బులు పంపుతూ ఉండు” అని రహస్యంగా చెప్పాననుకుంటాడు నా తండ్రి. అల్లుడంటే విపరీతమైన సానుభూతి. ఆయన దృష్టిలో నేనొక పొగరబోతుని, రాక్షసిని. వాళ్ళిద్దరూ ఒకే గూటి పక్షుల్లా మెలుగుతూ ఉంటారు. పైకి కనబడకుండా లోపల మంతనాలేవో చేస్తుంటాడు అల్లుడితో. ”మా మరిది ఉండమంటే ఉంటాడు కానీ ఆమె ఒప్పుకోవాలిగా” అంటుంది తోటికోడలు ఇరుగు పొరుగు వారితో. ఒకప్పుడైతే ఇలాంటి మాటలు వింటే ఆవేశం ముంచుకొచ్చి తెగ పోట్లాడేదాన్ని. ఇప్పుడు మౌనంగా ఉండటం నేర్చుకున్నాను.
ఇక అత్తగారైతే కొడుకు మీద ప్రేమతో ఇరవయ్యి ఏళ్ళ తర్వాత కూడా మానసికంగా తెగిపోయిన బంధాలని ముడివేసే ప్రయత్నమేదో చేస్తూ ఉంటారు ”ఏమోలే వయసులో ఉన్నప్పుడు అందరూ అట్టా చచ్చినాళ్ళే! ఒంట్లో మదమంతా దిగినాక కుక్కలా గుమ్మం ముందుకొచ్చి పడతారు. ఆడాళ్ళం! కష్టం సుఖం తెలిసినవాళ్ళం. ఓ మూలన పడి ఉంటాడు ఉండనీయకూడదా” అని చెపుతూ ఉంటుంది.
శక్తి ఉడిగి ఓపిక నశించి దీనుడిలా ఉన్నప్పుడు నేను తప్ప వేరే దిక్కెవరు లేరని దయ చూపమని వేడుకున్నప్పుడు కాస్తంత కనికరం చూపించగలనేమో కానీ ఇప్పుడు మాత్రం రానివ్వను అని లోపల అనుకుని పైకి ఇలా అన్నాను ”మెత్తగా సాదు జంతువులాగా కనబడతాడు, మనసు నిండా విషమే, పైగా అనుమానం చూపులతో నా ప్రతి కదలికకి ప్రహరీ కాస్తూ అడుగడుగునా నన్ను ఎద్దేవా చేస్తున్న తనిని నేను భరించలేను. నా కొడుకు సంపాదించి ఇస్తేనో నేను కష్టపడితే వచ్చే డబ్బుతోనో సీసాలకి సీసాలు తాగి ఓపికగా వండిపెడుతుంటే ముప్పూటలా తింటూ కూడా రుచికరంగా ఒండి పెట్టలేదని గొణుక్కునేవాడిని ఇంట్లోకి రానిచ్చి కోరి కొరివిపెట్టుకుంటారా ఎవరైనా? అందుకే అతనికి నా మనసులోనే కాదు నా ఇంట్లో కూడా స్థానం లేదు” అని చెప్పేసానామెకి.
తండ్రిపై సానుభూతితో మెలిగే కొడుకు ఏదో ఒకరోజు నాన్నని ఇక్కడే ఉండనీయమ్మా అనికూడా అడగవచ్చేమోనన్న అనమానమూ ఉంది. అలాంటి పరిస్థితి రానీయకుండా ఆత్మరక్షణ కోసం కోటగోడలా నాచుట్టూ నేనే గోడ కట్టుకోవాలనుకుంటాను. ఎవరిపైనో ఆధారపడి బతకడం మానేసినాక నా జీవితానికి సరిపడా సంపాదించుకునే స్థితిలోనే నేనున్నాను గనుక ఎవరి పెత్తనాలు కూడా నాపై సాగవని తెలుసు. నిజాయితీ ఉంటే సరిపోదు ఈ లోకంలో వ్యక్తిత్వంలో బ్రతకాలంటే నోరు కూడా ఉండాలని తెలుసుకుంది కాబట్టి బంధువులందరూ చాటుగా అవాకులు చెవాకులు పేలడం తప్ప నా ఎదురుగా మాట్లాడే ధైర్యం చేయరని నాకు తెలుసు. మొహమాటం లేకుండా, పెద్దా చిన్నా అనే గౌరవం లేకుండా జాడించేస్తుంది మనకెందుకు అని తప్పుకుంటారు.
అడిగినప్పుడల్లా డబ్బు ఇవ్వలేదనే కోపమో ఆత్మస్థైర్యంతో బ్రతుకుతున్నందుకు వచ్చిన అక్కసో ఏదైనా కానీ మొగుడొద్దు అనుకున్నప్పుడు మొగుడు ఇంటి పేరు ఎందుకు? దాన్ని కూడా తీసేయి అన్నప్పుడు నేను కోల్పోయిన నా ముప్ఫై ఏళ్ళ జీవితాన్ని తిరిగి ఇచ్చేసెయ్‌ లాంటి మాటలేవీ మాట్లాడలేదు. ఆలోచించాల్సి వచ్చింది. ఇంతకు మునుపొకసారి విడాకులకి అప్లై చేసాను. కొడుక్కి అప్పుడు పద్దెనిమిది ఏళ్ళ వయసు. తండ్రి ఆస్థులని అమ్ముకుంటు న్నప్పుడు ”అలా వదిలేసి ఊరుకుంటావేమిటమ్మా! నీకు బాధ్యత లేదా పోట్లాడైనా, పోరాడైనా ఆస్తిని కాపాడి నాకివ్వాలని నీకు తెలియదా” అనడిగాడు. తనకి విడాకుల కోసం, వాడికి ఆస్తిలో పార్టీషన్‌ కోసం అప్లై చేస్తూ సంతకం పెట్టమంటే అప్పుడాలోచించి ”వద్దమ్మా! ఆయన ఆస్తి వద్దు, ఆయన వద్దు. ఇప్పుడు కూడా అందరూ నిన్నే తప్పుపడతారు. అది నాకిష్టం లేదమ్మా” అన్న నా కొడుకుని చూస్తే నాకెప్పటికీ గర్వకారణమే! కొన్ని నెలల క్రితం అతనే విడాకుల ప్రస్తావన తెచ్చేసరికి అసలు నా అస్తిత్వమేమిటన్న ప్రశ్న నాముందుకొచ్చింది. అస్తిత్వమంటే మొగుడు చెప్పుక్రింది తేలులా పడి ఉండటం కాదు తోక త్రొక్కిన త్రాచులా లేవడం! సరిగ్గా నా మనస్తత్వం కూడా అదే! అసలాడవాళ్ళందరికీ ఆ స్పృహ ఎప్పటికి కల్గుతుందో! నాక్కూడా ఇరవై ఏళ్ళుగా అవసరపడని విడాకులు ఇప్పుడు కావాలనిపిస్తుంది. ఇంకేమీ ఆలోచించకుండా విడాకులకి అప్లై చేసేసాను.
ఇన్నేళ్ళ తరవాత అతనిపై ఆరోపణలు ఏమీ చేయదల్చు కోలేదు. పద్దెనిమిది ఏళ్ళుగా అతను నేను కలసి ఉండని కారణంగా విడాకులు తేలికగానే లభిస్తాయని లాయర్‌ చెప్పారు. ఇద్దరి అంగీకారంతో అధికారంగా ఉన్న ఆ బంధం కూడా తెగిపోతుంది. మనిషితో లేని బంధమేదో అతని ఇంటిపేరుతో నాకుంది కాబట్టి నాకు లోలోపల ఏదో చెప్పలేని బాధగాను ఉంది. ప్రతి దాంట్లోనూ ఆకర్షణ వికర్షణ రెండూ ఉంటాయేమో… ఇప్పుడలాగే ఉంది.
దాదాపు ముప్ఫై ఏళ్ళు నాపేరు ప్రక్కనే మాటేసి నన్నే మరుగున పడేసి అదిగో ఫలానా వారి కోడలిగా ప్రసిద్ధికెక్కిన తర్వాత బంధం తెంపుకున్నంత తేలికగా ఇంటి పేరుని తెంపేయడం అంత సులువేమీ కాదు. అది అంతగా నా పేరులో కూరుకుపోయింది. తోకలా స్థిరపడిపోయింది. ఈ నాగరికతలో తప్పనిసరై నాపేరులో కలసిపోయింది. అది కొన్నిసార్లు భారంగా అనిపించేది. ఇన్నేళ్ళపాటు నా పేరుకి ముందు ఇంటి పేరుని మోసిన దాన్ని ఇప్పుడు నేను తీసుకున్న నిర్ణయంతో ఆ పేరుతో ఉన్న అనుబంధం పటాపంచలై పోతుందా? ఇన్నాళ్ళు నాదని అనుకున్న దానిని నానుండి ఎవరో బలవంతంగా లాక్కుంటుంటే ఎంత బాధ. ప్రాణమైనదాన్ని ఎవరో వేరు చేస్తున్న భావన. ఎంత ఇన్సెన్సిటివ్‌. అంతలోనే కొడుకు గుర్తుకు వచ్చాడు. అమ్మో నా కొడుకు! వాడి కోసం కదా! ఈ ఇంటి పేరుని పంటి బిగువునా, కన్నీటి మడుగునా భరించింది. వాడికి అమ్మగా మిగిలిపోయినందుకైనా ఈ బరువుని భరించాలనిపించింది క్షణకాలం. ఇదిగో ఇలాంటి సున్నితత్వం కారణంగానే ఆడవాళ్ళు ప్రతిదానితోనూ రాజీపడిపోయి బ్రతుకుతుంటారు ఇలాంటి బలహీనతకి గురికాకూడదనుకుంటూ మనసు హెచ్చరిస్తే అప్పటికప్పుడే సంబాళించుకున్నాను.
పైకి బండరాయిలా కనబడినా లోలోపల దాగిన సున్నితత్వమేదో తనలో ఒద్దన్నా బయటపడుతూనే ఉంటుంది. ఏడాది క్రితం అరకొర మిగిలిన ఆస్థులు అమ్ముకున్నప్పుడు వాటా ఇవ్వాలని గట్టిగా పట్టుపట్టాల్సి వచ్చింది. డబ్బు కోసం మాత్రం కాదు. హక్కుని కాపాడుకోవాలనే పట్టుదల. ఇద్దరం కలసి సంతకాలు పెట్టేటప్పుడతనిని చూసినప్పుడు బాధ కల్గింది. అప్పుడా బాధని డైరీలో వ్రాసుకుంది. అప్రయత్నంగానే అప్పటికఫ్పుడు డైరీని వెతికి పేజీలు తిరగేశాను. మనిషి మర్మం, మాను చేవ బయటికి తెలియవంటారు. అప్పుడప్పుడు నన్ను నేను పరిశీలించుకోవడానికి, తనిఖీ చేసుకోవడానికి, మనసు లోతుల్ని తెలుసుకోవడానికి డైరీ ఓ సాధనం. డైరీని చేతిలో తీసుకుని చదవసాగాను. అక్షరాల రూపంలో ఉన్న నా బాధని చూసుకుని తేలిక పడటం అలవాటైపోయింది. అక్షరాల వెంట కళ్ళూ మనసు రెండూ కలసి పరుగెడుతున్నాయి.
”నిన్ను చూశాక …
నిన్ను చూస్తే దుఃఖం రావాలి
కనీసం కోపమైనా రావాలి
నిన్నారూపాన చూసినప్పుడైనా
కనీసం జాలి కలగాలి
పోనీ.. తోటి మనిషన్న స్పృహ కూడ రాలేదు
అందరూ నాది రాతి గుండె అంటారు
ఇష్టమైనవాళ్ళు నీకు రెండు గుండెలంటారనుకో!
నిజమే ముప్ఫై ఏళ్ళ పాటు
నా జీవితంలో నువ్వు భాగమయ్యాక
మంచిగానో చెడుగానో నీకొక అనుభవమయ్యాక
నిన్ను చూసాక ఒక చిన్న కదలికైనా ఉండాలి
ఇవేమీ లేవు … ఒక నిర్వేదం
నేను రాముడే కావాలనుకున్నాను
నాకు రావణుడు తటస్థపడ్డాడు
తప్పు చేసినా సరిదిద్దుకునే మనిషి కావాలనుకున్నాడు
నూరొక్కతప్పులని మౌనంగా ఉపేక్షించాను
బాధ్యతగా ఉండాలనుకున్నాను
బరువని, నీకడ్డు వస్తున్నాని తోసిపారేసావ్‌..
వాస్తవాన్ని అంగీకరించి హుందాగా నేను తప్పుకున్నాకైనా
ఎలా ఉండాలి నువ్వు?
నీకు నువ్వంటే ప్రేమ ఉండాలి
కనీసం నమ్ముకున్న వాళ్ళ పట్ల బాధ్యతైనా ఉండాలి
కనీసం చిన్న ఆశ అయినా ఉండాలి
ఆరోగ్యంపై శ్రద్ధ ఉండాలి
ఇవన్నీ లేకుండా కూడా బ్రతుకుండాలి అంటే
ఒక వైరాగ్య భావనైనా ఉండాలి.
కౌగిలించున్నప్పటి సమయాలే కాదు ..
తర్వాత బోలెడంత జీవితం ఉంటుందన్న స్పృహ ఉండాలి.
ఇప్పటికి కూడా ఇవన్నీ లేని నిన్ను చూస్తుంటే
మనుషులు ఇలా కూడా బ్రతికి ఉంటారా? అనిపిస్తుంది.
నీకు నాకు ఉన్న బంధం సహభాగినిగాను కాదు, సహజీవనిగాను కాదు
అయినా ఏదో ఒక బంధం కలుపుతుంది.. అది ఆర్థిక బంధం.
మానవ సంబంధాలన్నీ ఆర్థిక సంబంధాలే … అన్న కార్ల్‌ మార్క్స్‌ మాడు పగలగొట్టాలి అనేదాన్ని ఎప్పుడూ.. ఇప్పుడు నిజమనిపిస్తుంది అని. చదివేసి బాధగా కళ్ళు మూసుకుంది. ఇప్పుడతని మీదకన్నా తన మీదే తనకి జాలి కల్గింది. బాధతో పూర్తిగా తడిసిన తనని ఎవరో జాలి వాక్యాలతో మరింత తడపడం ఇష్టంలేక వ్యక్తిగత విషయాలని ఎవరికీ పంచుకోదు. ఉబుసుపోక ఎవరో ఒకరి గురించి అసహ్యంగా మాటాడుకునే కొందరికి ఏమీ తెలియక ఏవేవో కథలల్లుకుంటే కూడా నాకేమీ బాధలేదు. కొందరి దృష్టిలో నేనొక పెడసరపు మనిషిని. ఇంకా, మొగుడ్ని వదిలేసిన మనిషిని అంతే!
తెల్లవారింది .. గతం తాలూకు ఆలోచనలన్నింటిని దుప్పటి దులిపినట్టు దులిపేసుకున్నాను. జీవన పోరాటంలో పడ్డాను. బ్యాంకు ఆఫీసర్‌ లోన్‌ అప్లికేషన్‌ ఫామ్‌ పూర్తి చేయమని నా ముందు పెట్టాడు. పూర్తిచేయడం మొదలెట్టాను.
ఫస్ట్‌ నేమ్‌ చాలా ఇష్టంగా చక చక వ్రాసేసాను.
సెకండ్‌ నేమ్‌ … ఆగిపోయాను. ఏం వ్రాయాలిప్పుడు? రేపు విడాకులయ్యాక నా సెకండ్‌ నేమ్‌ ఏమిటి?! మళ్ళీ ఆడ పేరు తగిలించుకోవాలా? ఆలోచనలో పడ్డాను. అసలీ మధ్య ఇంటిపేరుతో కూడా చాలా సమస్యలు వస్తున్నాయి. కులమేమిటో ముఖమ్మీద అడగలేనివాళ్ళు మీ ఇంటి పేరేమిటీ అని అడిగి ఆహా అని ముఖం విప్పార్చుకుని చేతులు కలపడమో ఓహో అంటూ నొసలు విరిచి దూరంగా తొలగి పోవడమో చూస్తున్నాను. ఇక పిల్లలైతే అసలు పేర్లు మర్చిపోయి ఇంటి పేర్లుతో పిలుచుకోవడం ఫ్యాషనైపోయింది. మనుషుల నుండి మనుషులని విడదీసే ఈ మతాలూ, కులాలు, ఇంటిపేర్లు… ఇలా లిస్టు పెరుగుతుందనుకున్నప్పుడు దిగులు ముంచుకొస్తూ ఉంటుంది. మా పొరుగింటామె బాగా చదువుకుంది ఉద్యోగం కూడా చేస్తుంది. వచ్చిన క్రొత్తల్లో బాగానే మాట్లాడింది. మాటల్లో ఇంటి పేరు అడిగింది. చెప్పాను. ఓహో మీరు ఫలానా కులమా! మీతో జాగ్రత్తగా ఉండాలి. మా వారికి మీరు ఫలానా కులమని తెలిస్తే మాట్లాడితే ఊరుకోరు అంటూ లోపలికి వెళ్ళి తలుపేసుకుంది. నివ్వెరపోయింది తను.
”వీటన్నింటికన్నా ముందు నేను మనిషిని” అని గట్టిగా అరవాలనిపించింది. అగ్రకులమో నిమ్న కులమో అసలు నాకే పట్టింపు లేదు. ఇలా ఇరుగు పొరుగు కూడా కులాల కంపుతో కొట్టుకు చస్తుంటే కులాన్ని సూచించే ఇంటి పేరెందుకు అననిపించింది. ఆలోచిస్తున్న కొలది లోపలంతా చీకట్లు పురులు విప్పి నాట్యం చేస్తున్నట్లున్నాయి. తన స్నేహితురాలి వ్యధ గుర్తుకొచ్చింది. ఆమె తండ్రి ఇంటిపేరు నిలబడాలని వరుసగా ఏడుగురు ఆడపిల్లలు పుట్టిన తర్వాత కూడా కుటుంబనియంత్రణ పాటించలేదు. ఎనిమిదో కానుపులో తల్లి మరణించింది. అప్పటికే పెద్దపిల్ల పెళ్ళీడుకి వచ్చినా మళ్ళీ ఆ తండ్రి పెళ్ళి చేసుకున్నాడు. వారసుడి కోసమని నిస్సిగ్గుగా చెప్పుకున్నాడు. ముందు భార్య పిల్లలని గాలికొదిలేసాడు. స్నేహితురాలు చిన్న చిన్న ఉద్యోగాలు చేస్తూ తన కుటుంబాన్ని పోషిస్తూ ఎంతో కష్టపడి చదువుకుంది. మంచి శాస్త్రవేత్త అయి దేశానికి పేరు తెచ్చి గర్వకారణంగా నిలిచినా ఆ తండ్రి తన ఇంటిపేరు ఆడపిల్లలు మోస్తున్నారంటే ఒప్పుకోలేదు. పెళ్లి పెటాకులు లేకుండా పరువు తీసేసింది అని తిట్టేవాడట. వంశోద్ధారకుడి పై పనికిమాలిన ప్రేమలు. వీళ్ళు చచ్చి భూమిలో కప్పబడి మట్టిలో మట్టిలా కలిసిపోయి కాలి బూడిదై మిగిలి నదులలో కలిసిపోయినా ఇంటిపేరు నిలబడాలనే ఆశ మగ సంతానినికే పరిమితం చేసిన పితృస్వామ్య వ్యవస్థ భావజాలాన్ని తోలేయాలి. సాధ్యపడితే విసర్జించాలి. భర్త పేరునో తండ్రి పేరునో ఇష్టంగా మోయడం వేరు కష్టంగా మోయడం వేరు. వాళ్ళో వీళ్ళో ఇష్టమైనప్పుడు ఇచ్చి వారికి ఇష్టం లేనప్పుడు తీసేసుకోవడం ఎంత అన్యాయం. ఇప్పుడు నాక్కూడా ఈ ఇంటి పేరు ఇంకో సమస్యగా తోస్తుంది. నాకసలే ఇంటిపేరు వద్దు. తీర్మానించేసుకున్నాను.
”అప్లికేషన్‌ పూర్తి చేయడానికి ఏమైనా హెల్ప్‌ కావాలా మేడమ్‌” బ్యాంక్‌ ఉద్యోగి మాటలతో ఆలోచనల్లో నుండి బయటపడి ”అసరమైన ఎటాచ్మెంట్‌ మర్చిపోయానండీ. రేపొచ్చి కలుస్తాను” అన్జెప్పి ఇంటికొచ్చి పడ్డాను. ఫ్రిజ్డ్‌లో నుండి పాలు తీసుకుని చిక్కగా కాఫీ కలుపుకుని వచ్చి త్రాగుతూ సిస్టం ఆన్‌ చేసాను. కొడుకు నుండి మెయిల్‌ వచ్చినట్టు నోటిఫికేషన్‌ చూపించింది. ఇన్‌బాక్స్‌ ఓపెన్‌ చేసి చూసాను.
”అమ్మా! నీకు మంచి చెడు అన్నీ తెలుసు. నిన్ను బలవంతం చేయను కానీ.. ఇప్పుడు ఈ వయసులో నీకు విడాకులెందుకమ్మా! నిన్నెవరైనా ఏమైనా అంటే నేను తట్టుకోలేను. నాన్న నీ దగ్గరికి రాడు, రానివ్వనని నీకు చెప్పాను కదమ్మా! నాన్న నీ చేతిలోని బరువుని అందుకోబోయినా, నిండునీళ్ళ బిందెని లోపల పెట్టబోయినా, బియ్యం బస్తా ఎత్తి డబ్బాలోకి ఒంపబోయినా వద్దని తిరస్కరించడం చూసినప్పుడు అనుకున్నాను. ఇన్నేళ్ళు ఒంటరిగానే ఎన్నో మోసాను ఇప్పుడు నీ సాయం లేకుండా ఈ పనులు చేసుకోలేనా?! అన్నట్టు చూసిన చూపు నేను మర్చిపోలేదు. నన్ను పెంచి పెద్ద చేసి ఇంత ప్రయోజకుడిగా తీర్చిదిద్దిన బరువు బాధ్యత అంతా నీదే కదమ్మా! నీ ఆత్మాభిమానాన్ని ఎన్నటికి చులకన కానీయను. ఆయనలాగే అంటాడు ఆయన మాటలేవీ పట్టించుకోవద్దు. ఇంకోసారి ఆలోచించమ్మా!” అని ఉంది. ఫోన్‌లో చెప్పడానికి మొహమాటపడి మెయిల్‌ పెట్టాడని అర్థమయింది.
వెంటనే రిప్లై వ్రాయసాగాను.. ”బాబు! నీకు మీ నాన్న గురించి తెలుసో తెలియదో .. నేను నచ్చలేదని ఆమె దగ్గరకి వెళ్ళాడు. ఆమె నచ్చలేదని ఇంకొకరి దగ్గర తేలాడు. ఆ ఇంకొకామె జబ్బుపడి హాస్పటల్‌లో పడి ఉంటే కొన్నాళ్ళకి చచ్చిపోతుందని తెలిసినాక ఒకనాడు నాకు ఫోన్‌ చేసి ఇంకా ఇక్కడ ఉండే పని లేదు వచ్చేస్తాను అని ఎంత నిస్సిగ్గుగా చెప్పాడు. ఆ మాట వినగానే పట్టరాని కోపం వచ్చింది. ఎక్కడికి వచ్చేది.. నా ఇంటికి వస్తే కళ్ళు విరిగిపోతాయి. నీకిష్టమైనప్పుడు రావడానికి ఇష్టం లేనప్పుడు పోవడానికి నా ఇల్లేమీ హోటల్‌ కాదు, సాని కొంప కాదు. అని గట్టిగా అరిచి ఫోన్‌ పెట్టేసాను. ఆ మనిషికి రుచికరంగా తిండి, పొద్దస్తమాను మందు, వేళాపాళా లేని సభ్యత లేని పొందు ఇవి తప్ప ఇంకేమీ అవసరం లేదు. అతని దృష్టిలో జీవితమంటే అనుభవించి తీరడమే ఇంకేమీ కాదు. ఎంతసేపు తన సౌఖ్యం తన విలాసాలు తప్ప ఇతరుల కష్టసుఖాలు ఏమీ పట్టవు. ఆడదంటే అతనికి ఆట బొమ్మ. ఆడుకుని ఆడుకుని మొహం మొత్తితే విసిరి పారేస్తాడు ఇంకొకరిని వెతుక్కుంటాడు. అది మీ నాన్న నైజం. ఆడవాళ్ళ పట్ల అతనికున్న చులనభావానికి తగిన బుద్ధి చెప్పే తీరాలి అని ఎప్పుడో నిర్ణయించుకున్నాను కూడా! అప్పుడు విడాకులకి వేసినప్పుడు నీకిష్టం లేదని ఊరుకున్నాను. కానీ ఇప్పుడు నీకు అన్నీ అర్థం చేసుకునే వయసొచ్చింది. అలాగే నేనిప్పటికైనా నాలా నేను బతకాలను కుంటున్నాను. రకరకాల మనుషుల మధ్య, భావాల మధ్య, బాధల మధ్య నలిగిపోయాను. ముసుగేసుకుని నన్ను కష్టపెట్టుకుంటూ దానిని ఇష్టపడుతూ బ్రతకలేను. మనిషిగా మామూలు మనిషిగా బ్రతకాలను కుంటున్నాను. దేవత, ఔన్నత్యం లాంటి గుణాలు నాకాపాదించు కోవాలని అస్సల్లేదు. చర్యకి ప్రతిచర్య సమాధానం కాదని నాకు తెలుసు. కానీ అసంకల్పిత ప్రతీకార చర్య ఉంటుంది అప్పుడప్పుడు. అలాంటిదే ఈ నా నిర్ణయం కూడా! నాకోసం నేను బ్రతకాలనే ఎరుక ఎప్పుడో కల్గింది కాబట్టే ఈ సంకెళ్ళ నుండి బయటపడాలన్న స్పృహ ఇప్పటికైనా వచ్చింది. ఇక ఆలస్యం చేయదల్చుకోలేదు. నేనంటే నేనే… వేరే ఏ తోకలు లేకుండా స్వేచ్ఛగా ఉండాలనిపిస్తుంది. ఎవరర్ధం చేసుకున్నా చేసుకోకపోయినా ఫర్వాలేదు. పుట్టింటి
వాళ్ళు పెళ్లి చేసేసి బాధ్యత తీరిపోయిందని ఊపిరి పీల్చుకుని, భర్త వదిలేసో, లేదా బయటకి గెంటేసో నడిరోడ్డున పడేసినా కూడా వారి ఇంటిపేరునో, వీరింటి పేరునో మోస్తూ బ్రతకాల్సిందేనా? ఆ పేరో ఈ పేరో ఏదో ఒకటి లేకుండా నేను ఉండలేనా!? ఉండగల్గాలి. నేను నేనుగా ఉండాలి. అది నా కోరిక. విశాలాకాశం క్రింద మిట్టమధ్యాహ్నం ఎండలో నిలబడి డాటరాఫ్/వైఫాఫ్/కేరాఫ్ లాంటివేవి లేకుండా నన్ను నేను నిలబెట్టుకోవడమంటే కొందరి దృష్టిలో అనాధగానో, నగ్నంగానో నిలబడినట్టే అని నాకు తెలుసు. రెండు సంతకాలతో, కొందరు సాక్షులు మధ్య నా పేరు స్వేచ్ఛగా మసులుతుంది. ఒక అఫిడవిట్‌తో అన్నీ సర్దుకుంటాయి. వ్యక్తిగత ఆకాంక్షని సమాజానికి ఆపాదించాలని నాకు లేదు. ఇది నా బాధ. నా బాధ నుండి బయటపడాలంతే! అమ్మనని కాకుండా ఒక స్త్రీని అర్థం చేసుకుంటావని ఆశిస్తున్నాను. ఈ ఒంటరి తల్లి పెంపకం స్త్రీని అర్థం చేసుకునే విశాలదృక్పథం నీకు నేర్పిందని బలంగా నమ్ముతున్నాను. ప్రేమతో.. అమ్మ.” సెండ్‌ ఇచ్చేసి… మూడే మూడు అక్షరాలతో తన పేరు ఫస్ట్‌ నేమ్‌ సువర్ణ సెకండ్‌ నేమ్‌ సువర్ణ … అని వ్రాసుకుని చూసుకున్నాను. అదే పేరుతో మెయిల్‌ ఐడి క్రియేట్‌ చేసుకుంటూ ఉంటే వెలుతురు గువ్వలేవో ప్రక్కన వాలినట్లు చాలా హాయిగా ఉందనిపించింది.
చక్కని కథ. బావుంది వనజ గారూ!!
కొత్త విషయం. చాలా మంది చెప్పలేని మనసులో భావాలని బాధాకర విషయాలని కథ రూపంలో చక్కగా అందించారు. ఇంటిపేరు వెనుకనున్న మోతని,వేదనని బాగా చెప్పారు. ఈ డాటరాఫ్ /వైఫాఫ్ /కేరాఫ్ ఎప్పుడు పోతాయో కానీ స్త్రీలందరి తరపునా వకాల్తా పుచ్చుకున్న గొప్ప కథ ఇది. కథలో ఒకటే లోపం పెద్ద పేరాలుగా ఉంది. పాఠకులకి ఇబ్బంది అదే. శ్రద్ద తీసుకోవాల్సింది.
“ఉబుసుపోక ఎవరో ఒకరి గురించి అసహ్యంగా మాటాడుకునే కొందరికి ఏమీ తెలియక ఏవేవో కథలల్లుకుంటే కూడా నాకేమీ బాధలేదు.”
“దేవత, ఔన్నత్యం లాంటి గుణాలు నాకాపాదించు కోవాలని అస్సల్లేదు. చర్యకి ప్రతిచర్య సమాధానం కాదని నాకు తెలుసు. కానీ అసంకల్పిత ప్రతీకార చర్య ఉంటుంది అప్పుడప్పుడు. అలాంటిదే ఈ నా నిర్ణయం కూడా!”
వనజవనమాలి గారు .. ఈ “ఇంటిపేరు” సమస్య సమాజంలో చాలా మందిదని నా అభిప్రాయం .. ప్రతి మనిషి జీవితంలో ఎన్నో సమస్యలుంటాయి, ముఖ్యంగా ఇలాంటి సమస్యలో ఉన్నవాళ్ళ గురించి ఎదుటి వారు ఆ సమస్యని తమ కోణంలోనే ఆలోచిస్తూ, విశ్లేషిస్తూ, తీర్పులిస్తూ ఉంటారు. ఎవరేమనుకున్నా “మోసే వాడికే తెలుస్తుంది కావిడి బరువు” అని మా అమ్మమ్మ చిన్నప్పుడు చెప్పది.. అందుకు తగినట్లుగా ఈ కధ , కధలో చెప్పిన ముగింపు చాలా సమంజసంగా ఉందండీ ..