ఆఫీసునుంచి ఇంటికొచ్చేసరికి గుమ్మంలో ఎదురుగా ఉత్తరాలు కనిపిస్తే ఏదో చెప్పలేనంత ఉత్సాహం పుట్టుకొస్తుంది.
ఆత్మీయులు ఎదురై ఆప్యాయంగా పలకరించినట్లే అనిపించి ఆఫీసు పనివల్ల కలిగిన అలసట అంతా ఇట్టే మాయం చేసినట్లు హాయిగా ఉంటుంది మనసుకి. ఆఫీసు నుంచి రాగానే ఈదురో దేముడా అంటూ వంటింట్లోకి అడుగుపెట్టేందుకు బదులు కూనిరాగం తీస్తూ కులాసాగా కాఫీ చేసుకుని తాగబుద్ధి అవుతుంది. అందులోనూ పరిచితమయిన దస్తూరీతో ఇన్‌లాండ్‌ లెటర్స్‌ కానీ, కవర్లు కానీ వస్తే చకచకా పకోడీలో, బజ్జీలో చేసుకుని తినేటంత ఓపిక, ఉత్సాహం పుట్టుకొస్తాయి. ఉత్తరాలు రాయడానికి బద్ధకం అనిపించినా, ఎక్కడినుంచైనా రోజూ ఉత్తరాలు రావాలనే ఆశ మాత్రం ఉంటుంది!
అనుకోని ఉత్తరం అది. అక్కయ్య ఏనాడూ ఉత్తరం రాయనిది ప్రత్యేకంగా రాసిందంటే ఏదో విశేషం ఉండి తీరాలి. ఉత్తరం విప్పుతోంటే కొంచెం భయంలాంటిది వేసింది-ఏమైనా దుర్వార్త కాదు కదా అని. అవును మరి. అంతా సవ్యంగా ఉంటే ఒక్కళ్ళూ ఒక్క ఉత్తరం ముక్క రాయరు.
అమ్మలూ,
నా ఉత్తరం నీకు చాలా ఆశ్చర్యం కలిగించిందనుకుంటాను. నేనూ, మీ బావగారూ మీ ఊరికి రాబోతున్నామని చెబితే మరింత ఆశ్చర్యపోవచ్చు. కాశీ, హరిద్వారం వెళ్ళాలని ఎప్పటినుంచో అనుకుంటున్నాము. ఈనాటికి వీలు చిక్కింది. మేము రావటం వల్ల మీకు ఏ విధమైన ఇబ్బందీ కలగదనుకుంటాను…’
”ఏమండీ, మా అక్క, బావగారూ వస్తున్నారట ఇక్కడికి’ అన్నాను ఉత్సాహంగా.
”నిజంగానా! ఎప్పుడు? ఏదీ, ఉత్తరం ఇలాతే” అంటూ నా చేతిలోంచి ఉత్తరం లాక్కున్నారాయన. నేను వంటింట్లోకి వెళ్ళాను కాఫీ వగైరాలు రెడీ చెయ్యడానికి.
నా పెళ్ళయిన తరువాత మొట్టమొదటిసారిగా ఈ ఊరికి, మా ఇంటికొస్తున్నారు మా అక్క, బావగారూ. ఎన్ని సంవత్సరాల నుంచో ఎదురు చూసిన సంగతి. ఎప్పుడూ ఆ పల్లెటూరు వదిలి కదలరు వాళ్ళిద్దరూ. పిల్లా, పీచూ, గొడూ, గోతం, పంటలూ, కోతలూ అంటూ ఏదో వంకలు పెట్టి వాళ్ళ ఊరునొదిలి ఎక్కడికీ వెళ్ళరు. అటువంటిది వాళ్ళు ఈ మహాపట్నానికి మా ఇంటికొస్తున్నారు ఈనాటికి.
అక్కయ్య నాకుమల్లే చదువుకోలేదు. చదువుకోలేదంటే – దాన్ని అయిదో క్లాసుతోనే మాన్పించేశారు మా నాన్నగారు. ఆడపిల్లకి చదువేంటి? చాకలి పద్దు రాయగలిగితే చాలదా అనేకునే రోజులవి. ఒక దశాబ్దం తర్వాత పుట్టిన నా నాటికి ఆడపిల్లకి చదువు అవసరమా, అనవసరమా అనే మీమాంస తగ్గిపోయింది. కాలంతోపాటు మా నాన్నగారు కూడా మారటం నా అదృష్టం. నన్ను కాలేజీలో చేర్పించడానికి కూడా వెనుకాడలేదు. పెద్ద చదువు చదివిన తర్వాత పెళ్ళి చేసుకుని, ఇల్లూ వాకిలీ చూసుకుంటూ కేవలం గృహిణిగా ఉండిపోవడానికి ఏ ఆడపిల్లకీ మనస్కరించదు. చదివిన చదువు సద్వినియోగం చేసుకోవాలనీ, జీవితంలో స్వయంగా ఏదో సాధించాలనే తపన బయలుదేరుతుంది. అదే విధమైన తపన నాలోనూ రేగింది. ఆయన మంచి ఉద్యోగంలో ఉన్నప్పటికీ నేనూ ఉద్యోగంలో చేరాను.
అక్కకి చదువు లేకపోవడంతో పల్లెటూరి సంబంధం కుదిరింది. బావగారు చదువుకున్నవాడే అయినా ఆదర్శభావాలతో వ్యవసాయాన్నే వృత్తిగా ఎన్నుకొని సొంత పొలాన్ని పండించుకుంటూ పల్లెటూరులోనే మకాం స్థిరపరచుకున్నారు. అక్కయ్య ఆ పల్లెటూరికే అలవాటు పడిపోయింది.
అక్కయ్య వచ్చేటప్పుడు దోసకాయలూ, గోంగూర, ములక్కాడలూ, అప్పడాలూ, వడియాలూ, కొబ్బరి ఉండలూ లాంటివెన్నో తెచ్చింది. ”ఏమిటోనే, కుచేలుడిలాగ పట్టుకొచ్చాను ఇవన్నీ. మీకు నచ్చుతాయో లేదో” అంది మొహమాటపడుతూ.
”అయ్యో, అదేం మాటే! సరిగ్గా మాక్కావల్సిన వస్తువులన్నీ తెచ్చిపెట్టావు. మాకు ఇక్కడ దొరకని వస్తువులివన్నీ. మీ మరిదికి గోంగూర పులుసూ, దోసకాయ పప్పూ, ములక్కాడ చారూ ఉంటే చాలు పంచభక్ష్య పరమాన్నాలు పెట్టినట్లు సంబరపడతారు. నాకు ఆఫీసు పనితోటి అప్పడాలు, వడియాలు పెట్టడం అసలే పడదు. ఒకవేళ తీరిక దొరికినా అటువంటి పనులు చేయాలంటే బద్ధకం నాకు. నా సంగతి నీకు తెలుసుగా!” అన్నాను నవ్వుతూ.
”అవును మరి, ఆఫీసు నుంచి వచ్చేసరికి ప్రాణం సోలిపోయి ఉంటుంది. ఇక అప్పడాలూ, వడియాలూ పెట్టాలి, ఇడ్లీలూ దోసెలూ వెయ్యాలి అంటే మాటలేమిటి! అసలు ఎలా నెట్టుకొస్తున్నావో ఇంటిపనీ, ఆఫీసు పనీను” అంది అక్కయ్య ఓదార్పుగా.
”ఏమిటో, వెధవ ఉద్యోగం – ఒక్కొక్కప్పుడు మానెయ్యాలన్పిస్తుందే అక్కా. ఇంట గెలిచి రచ్చ గెలవమన్నట్లు – ఇల్లూ వాకిలీ సరిగ్గా చూసుకోకుండా ఆఫీసులో వ్యవహారాలు చూడబోవటం ఆడదానికి తలకు మించిన పనే” అన్నాను స్వానుభవం మీద.
”అలా అనుకొనేవ్‌ అమ్మలూ, నువ్వెంత అదృష్టవంతురాలివి – అనకూడదు గాని. హాయిగా చదువుకుని మగవాడితో సమానంగా ఉద్యోగం చేసి చేతినిండా సంపాదిస్తున్నావు. ‘దేహి’ అని ఒకళ్ళని అడగాల్సిన పనిలేదు దేనికీ. మాకుమల్లే కరివేపాకుకీ కానీ డబ్బు దగ్గర్నుంచీ మొగుడిమీద ఆధారపడకుండా దర్జాగా బ్రతగ్గలవు” అంది అక్కయ్య.
‘దూరపు కొండలు నునుపు’ అనుకున్నాను మనసులో. ”మీ పాప ఏం చదువుతోందే ఇప్పుడు?” అన్నాను ధోరణి మార్చడానికి.
”స్కూలు ఫైనల్‌ చదువుతోంది. దేవుడి దయవల్ల గట్టెక్కితే కాలేజీలో చేర్పించాలనే నా పట్టు. పొరుగూరు పంపించి హాస్టల్లో ఉంచడం ఆయనకు అంత ఇష్టం లేదు. అయినా ఆడదాన్ని చదువులేకుండా ఇంట్లో కూర్చోబెట్టడం నాకిష్టం లేదు. నే పడుతున్న పాట్లు చాలవూ? ఆడదానిక్కూడా ఈ రోజుల్లో ఓ డిగ్రీ చేతిలో లేకపోతే ఎందుకూ కొరగాదు. లేకుంటే మగవాడి చెప్పుకింది తేలులాగ పడి ఉండాల్సిందే” అంది ఉద్రేకంతో.
అక్కయ్యకి మొదటునుంచీ చదువంటే ఇష్టం. కానీ నాన్నగారు దానికి చదువు చెప్పించలేదు. ఏదో నోటి లెక్కకి ఠక్కుమని సమాధానం చెప్పలేకపోయిందని ‘ఆ…, ఆడదానికి దీనికి చదువెలా వస్తుంది’ అని నాన్నగారు అక్క చదువు ఆపించేసి అన్నయ్య మీదే అత్యంత శ్రద్ధ చూపించారు. అక్కయ్యకి చదువు లేకపోబట్టే ఆ పల్లెటూరు సంబంధం చేసుకోవాల్సి వచ్చిందనీ, ఇంట్లోనే పాడి చూసుకోవడం, పొయ్యి అలుక్కోవటం, నూతిలోంచి నీళ్ళు తోడుకోవడం – అలా గొడ్డు చాకిరీ చెయ్యాల్సి వస్తోందని అమ్మ కూడా ఎప్పుడూ అక్కయ్య గురించి బాధపడుతూ ఉంటుంది. గతమంతా తలచుకుని అక్కయ్య బాధపడుతోందని గ్రహించి, దాన్ని కాస్త మరిపించాలని ”అలా అవతలకి పోయి కూచుందాం రావే అక్కా” అంటూ బాల్కనీకి తీసుకెళ్ళాను.
అక్కడ పూలకుండీల్లో మొక్కలు చూడడం మొదలుపెట్టింది అక్కయ్య. తను తీసుకొచ్చిన దోసకాయలూ, ములక్కాడలూ, గోంగూర – అన్నీ వాళ్ళ పెరట్లోవేనట. ఈసారి ఇటువైపు ఎవరైనా వస్తూంటే కాసిని గోంగూర విత్తనాలు పంపించమన్నాను.
”అవునుగాని అమ్మలూ, ఇదేమిటే, ఈ తురాయి చెట్టునీ, దానిమ్మ చెట్టునీ పూలకుండీల్లో వేశావు. ఎట్లా మరుగుజ్జుల్లా తయారయినాయో చూడు. నిక్షేపంలా క్రింద పెరట్లో పెరగాల్సిన చెట్లని పూల మొక్కల్లా కుండీల్లో వేస్తే ఇక అవి ఎట్లా పెరుగుతాయే!” అంది ఆశ్చర్యపోతూ, ఆ చెట్లకోసం బాధపడిపోతూ.
నేను పకపకా నవ్వాను. అక్కయ్య తెల్లబోతూ నా వంక చూసింది.
”కావాలనే వేశానక్కా. అదొక స్పెషల్‌ పద్ధతి. దాన్ని ‘బోన్‌సాయ్‌’ అంటారు జపాను దేశంలో. మర్రిచెట్టు లాంటి మహావృక్షాన్ని కూడా పూలకుండీలో పెంచవచ్చు – ఊడలు కూడా దిగేట్టే పెంచవచ్చు. చిన్న పూలతొట్టెలో దానిమ్మ మొక్కని ఎప్పటికప్పుడు కొమ్మలు కత్తిరిస్తూ మధ్య మధ్య తొట్టె మారుస్తూ చిన్న సైజు చెట్టుని చేసి కాయలు కాయనిస్తే చూడటానికి ఎంత ముచ్చటగా ఉంటుందనుకుంటున్నావ్‌! ఎంత జాగ్రత్తగా పెంచాలో తెలుసా ఈ చిన్న వృక్షాన్ని? ‘బోన్‌సాయ్‌’ఒక గొప్ప కళ!” అన్నాను.
అక్కయ్య నా మాటల్ని మెచ్చుకున్నట్లు కనిపించలేదు. ”ఏమిటో ఈ మేడంత ఎత్తు ఎదగాల్సిన తురాయి చెట్టుని ఈ కుండీలో బంధించావు” అంది నిట్టూర్చుతూ.
అక్కయ్యని నా ‘బోన్‌సాయ్‌’తో మెప్పించలేకపోయినందుకు నిరుత్సాహపడుతూ నీరసంగా కుర్చీలో చతికిలపడ్డాను. నేను నేర్చుకున్న ‘కళ’ అంతా బూడిదలో పోసిన పన్నీరు అయిందని నీరుకారిపోయాను. అంతలోనే పెద్ద గాలి దుమారం రేగింది. విసురుగా ఇసుక వచ్చి మా మొహాల్ని కొట్టింది. అక్క రెక్క పుచ్చుకుని గదిలోకి లాక్కు వెళ్ళాను. గబగబా కిటికీలూ, తలుపులూ మూసేశాను.
క్షణాలమీద జరిగిందంతా చూసి అక్కయ్య నిర్ఘాంతపోయింది.
”అదేమిటి? ఇంతవరకూ మామూలుగానే ఉంది. అంతలోనే ఈ దుమ్మూ, గాలీ ఎక్కణ్ణుంచి వచ్చాయే? తారు రోడ్లు కూడానూ?” అంది.
”ఈ మహాపట్నంలో ఇంతేనే తల్లీ. చూస్తూ చూస్తుండగానే రాజస్థాన్‌ ఎడారిలో ఉన్న ఇసుకంతా లేవదీసుకొచ్చి మా మొహాన కొట్టి పోతుంది గాలి దుమారం”… ఇంకా నా మాటలు పూర్తి కాలేదు. అవతల టపటపమని వాన చినుకుల చప్పుడైంది. నేను తలుపు తెరిచి బాల్కనీలో ఉన్న బోన్‌సాయ్‌ చెట్ల కుండీలనీ, పూల కుండీలనీ లోపలికి చూరు కిందికి లాగాను. గాలివాన మొదలయింది. అక్కయ్య ఒక కిటికీ రెక్క తెరిచి వీథిలోకి చూసింది – భారత రాజధాని వాతావరణాన్ని.
”చూడు అమ్మలూ, అటు చూడు” అంది. అక్కయ్య గొంతులో ఏదో నూతనోత్సాహం తొంగి చూచినట్లనిపించింది. నేను కుతూహలంగా కిటికీలోంచి వీథివైపు చూశాను. అర్థం కాలేదు. అక్కయ్య మొహంలోకి చూశాను అంతుపట్టక ‘ఏమిటే’ అన్నాను.
‘ఆ చెట్టు చూడు – దారి పక్కన ఎంతమంది తలదాచుకున్నారో తడిసిపోకుండా’ అంది. అదేదో వినూత్న విషయమైనట్లు. నాకు మాత్రం అది అతి సామాన్యమైన సంగతిలా తోచింది. తన మనసులోని భావాన్ని నేను గ్రహించలేదని తెలుసుకున్నట్లు ఉంది. తనే మళ్ళీ అంది.
”ఆ తురాయి చెట్టు ఎంత పెద్ద చెట్టు అయిందో చూడు. బయట విశాలంగా ఉన్న చోట స్వేచ్ఛగా పెరిగింది కదూ – ఎంతటి గాలి దుమారం వచ్చినా అది కించిత్తు కూడా చలించలేదు. పైగా అంతమంది జనానికి ఆశ్రయం కల్పించి వాళ్ళకి ఆసరాగా నిలిచింది. ఎండవేళల ఎంతమంది దాని నీడలో సేద తీర్చుకుంటూ ఉంటారో!”
”అందులో వింత ఏముందే!” అన్నాను.
”వింత ఉందని కాదు అమ్మలూ. నువ్వు అపురూపంగా పెంచిన నీ బోన్‌సాయ్‌ చూడు. చూట్టానికి కుదురుగా, ముచ్చటగానే ఉంది సంసార పక్షపు స్త్రీలాగ. కానీ ఎంత సుకుమారమో చూడు. నువ్వు వెయ్యి కళ్ళతో కాపాడాలి దాన్ని. కాస్త తుపానుకి కూడా తట్టుకోలేదు. తనే ఒకరిమీద ఆధారపడినప్పుడు మరొకరికి నీడ కూడా ఏమివ్వగలదు? మగవాడికీ ఆడదానికీ పెంపకంలో ఉన్న తేడా వల్లనే కదుటే ఆడదాని బ్రతుక్కూడా ‘బోన్‌సాయ్‌’ మాదిరి అయింది” అంది.
అక్కయ్య మాటలకి నా మనసు ఆర్ద్రమయింది. పంజరంలో బంధించిన చిలకని విడిచిపెట్టి స్వేచ్ఛా విహంగంగా చేసినట్లుగా నా ‘బోన్‌సాయ్‌’ చెట్లకి పూల కుండీల్లోంచి విముక్తి కలిగించాలన్నంత ఆవేశం కలిగింది నాలో.
