చెత్తకుప్ప మధ్యలోకి ఆ చిన్ని మొక్కెలా వచ్చింది? అంత ముద్దుగా తలూపుతూ ఎలా పలకరిస్తుందో చూడు! మళ్ళీ దాని చివర ఒక బుజ్జి పువ్వు. చంటి బుగ్గల మీద ఎరుపులా ఆ పువ్వు బుజ్జిది చూడు, రంగంటించుకుని పసిపసిగా ఎలా నవ్వుతుందో..
ఆ బురద మధ్య ఈ తామరెలా పూసింది? దాని అడుగున అంత కంప ఉన్నా పైకి ఎంత నిర్మలంగా ఉంది! ఈ సృష్టి వైచిత్రియేంటి? ఇంత చికాకులో మేల్కొని మనసుకు ఎంత హాయినిస్తోంది!
ఆమెని చూడు! ఆర్టీసీ బస్సులో వస్తోంది. వెంట ఇద్దరు పిల్లలు. వారికి మతిస్థిమితం సరిగ్గా లేదనుకుంటాను. ఉండి ఉండి అరుస్తున్నారు, అమ్మ మరో ఆలోచనలో ఉంది, నాన్నకి ఈ నెలతో ఉద్యోగం ముగుస్తుంది. మరో ఉద్యోగం ఏమి ఖాయం కాలేదు. పిల్లలకు బస్సు వెళ్లే శబ్దం చిరాకెత్తిస్తోంది. చెప్పే భాష లేదు. ఒకడు ఆమె మీద పడి రక్కుతున్నాడు. ఇంకోడు ముక్కు, మూతిలోంచి కారుతు న్నదంతా అమ్మ భుజానికే రుద్దుతున్నాడు. చుట్టుపక్కల నిల్చున్న వారంతా విసుగు దాచుకునే ప్రయత్నమే చేయడం లేదు. ఆ తల్లికి ఈ అవమానం రోజువారీ అనుభవమే. అందరికి సారీలు చెబుతూ దిగింది.
దారంతా ఆ పిల్లలను అటు ఇటు పోనివ్వకుండా జాగ్రత్త పడుతూ స్కూలుకు చేరుకుంది. ఇక్కడొక్కచోటే ఆమెకు కాస్త సాంత్వన, కాస్త ఆటవిడుపు. ఈ రోజు స్కూల్‌లో ఒక చిన్న ఫంక్షన్‌ ఉంది. పిల్లలకు చేతనైన చిన్న చిన్న ప్రోగ్రాములు చేయించాక ఎవరినైనా వచ్చి ఏదైనా ప్రదర్శించమని అడిగారు. అందరు తల్లులు మొహమాట పడుతున్నారు. అదిగో ఆమే! చిన్నగా నవ్వుతూ వచ్చింది. మొబైల్‌ ఫోన్‌లో పాటను పెట్టింది. ‘‘టాపు లేచిపోద్ది’’, పాటకు డాన్స్‌ చేయడం మొదలుపెట్టింది. ఎంత ఉత్సాహమో, ఎంత ఆనందమో!
… … …
రైతు బజార్‌. కూరగాయల ముందు ఒకామె పరధ్యానంగా కూర్చుని ఉంది. పొద్దున్నించి గిరాకీలు లేవు. ఇప్పుడు ఇన్ని కూరగాయలూ తిరిగి మోసుకుపోవాలి. రేపటికి కొన్ని పాడైపోతాయి. ఆలోచిస్తూ ఉంది. ఒక తల్లి చిన్న కొడుకుని తీసుకుని వచ్చింది. వాడు ఉత్సాహంగా గంతులు వేస్తున్నాడు. ఒక్క దబ్బున టమాటాలు మీద పడ్డాడు, కొన్ని కింద పడ్డాయి, రెండు మూడు చితికిపోయాయి. తల్లి సిగ్గుపడుతూ క్షమించ మని, పిల్లాడి రెక్కలాగి ఒక్క దెబ్బ వెయ్యబో యింది. ఈమె తల్లిని ఆపింది. అప్పటిదాకా బిక్కచచ్చినవాడు, తన ఏడుపు సాధింపు మొదలుపెట్టాడు. ఈమె గబగబా తన ముందు బుట్టలో ఉన్న బఠాణీలు వలిచి వాడి చేతిలో పెట్టింది. తల్లి నవ్వింది, పిల్లాడు నవ్వాడు, వారిద్దరిని చూసి కూరగాయలామె నవ్వింది.
… … …
అదిగో ఆ నల్లపిల్లని చూడు. ఒళ్ళో మూడేళ్ళ బుజ్జి బాబు. ఉడకపెట్టిన మొక్కజొన్నని ఇష్టంగా తింటోంది. నవ్వినప్పుడల్లా బుగ్గలో సొట్టతో పాటు ముక్కుపుడక కూడా తళుక్కుమంటోంది. క్రితం రాత్రే ఆమె భర్త ఆమెను జుట్టు పట్టుకుని ఈడ్చి తన్నాడు. నిద్రపోతున్న పిల్లాడి మీద పడిరదామె. పిల్లాడు కెవ్వుమన్నాడు. అత్తగారు అడ్డొచ్చినా ఆపలేదు. బయట వర్షం.
పొద్దున్నే పనికి పోతూ ఆమెను పలకరించాడు. ఆమె పలకలేదు. ఛాయ్‌ తయారు చేస్తూ ఉన్న ఆమె వెనుక నిలబడి ఆమె నైటీ మీద వేసుకున్న తువ్వాలుతో మొఖాన్ని తుడుచుకున్నాడు. ఆమె కాస్త మెత్తబడిరది కానీ బింకంగానే ఉంది. పనికి బయల్దేరబోతూ ‘‘పోతున్న’’ అని గట్టిగా ఇంట్లో వినబడేట్లు చెప్పి, ఆమె తన వైపు చూడగానే కన్నుకొట్టాడు. ఆమె ప్రయత్నం మీద రాబోయే నవ్వు ఆపుకొంది. ఇదిగో, అతను వెళ్లిపోయిన కాసేపటికి తేరుకుని ఉదయపు ఎండలో వెన్నెల నవ్వులు చిలకరిస్తోంది.
… … …
ట్రాఫిక్‌ సిగ్నల్‌ వద్ద ఆగిన కారులు. అందులో స్టీరింగ్‌ ముందు ఒక ప్రౌఢ. బయలుదేరే ముందు భర్తతో గొడవ. అతను మళ్ళీ పోకేర్‌ ఆటలో రెండు లక్షలు పోగొట్టుకున్నాడు. ఇప్పుడు ఆ డబ్బులిచ్చే బాధ్యత ఆమెదే. అవతల పార్టీ వాళ్ళు ఊరుకోరు.
గట్టిగా దెబ్బలాడితే అంతకు ముందు ఏడాది ఆమెకు అయిన ఆపరేషన్‌ ఖర్చు లెక్కలు తీస్తాడు. ఈ రెండు ఒకటి కావంటే వితండ వాదం. తన అనారోగ్యాన్ని వ్యసనంతో పోల్చే క్రూరమైన ఆలోచనకే కుంగిపోయింది. కార్‌ కిటికీ మీద ఎవరు కొట్టినట్లయి చూసింది. ఒక హిజ్రా. అద్దం దించి, పైసలు లేవని చెప్పింది.
‘‘ఇవ్వక్కా, మీ ఇంట్లో అందరు మంచిగా ఉంటారు. పిల్లలు పెద్ద పెద్ద ఉద్యోగాలు తెచ్చుకుంటారు.’’
‘‘లేవమ్మా, అసలు డబ్బులే లేవు.’’ అంటూంటేనే గొంతు పట్టేసింది, కళ్ళలో
నీళ్లు తిరిగాయి.
ఏమర్థమైంది ఈ అక్క చెల్లెళ్లకి? దయగా నవ్వి, ‘‘బాధ పడకు, డబ్బులెక్కడికి పోవు. కష్టపడ్డావుగా తిరిగే వస్తాయి. కళ్ళు తుడుచుకో అక్కా’’ తల మీద చెయ్యి వేసి అన్నది ఆ పిల్ల. జలజలా కన్నీళ్లు రాలాయి. కన్నీళ్ళ మధ్య నుండే కృతజ్ఞతగా నవ్విందామె. గ్రీన్‌ సిగ్నల్‌ పడిరది. నవ్వులు మార్చుకున్నారు. కారు ముందుకు సాగింది.
… … …
ఎక్కడ నుండి వస్తాయమ్మా. ఇంతటి దుఃఖంలో ఈ ఆర్తి, ప్రేమ. ఇంతటి కష్టంలో చిన్న చిన్న అనుభూతులను ఎలా అందుకుం టారమ్మా మీరు? ప్రతి భావప్రకటనకూ సరిపడా సంపదను ఎక్కడ నుండి సాధించారు? అంత త్వరగా మీ బాధను మరిచి పక్క వారి కష్టాన్ని కరిగించే ఈ నైపుణ్యం ఏంటి? అలవరు చుకున్నదో, అలవాటు చేసినదో కాని ఇది అందరూ నేర్చుకోవలసిన విద్య కదా.
కష్టంలో ఉన్నవారి వద్దే సహానుభూతి ఇంత పుష్కలంగా ఉంటుందెందుకు? కష్టం విలువ, మనసుల వేదన ఎల్లప్పుడూ నలిగినందుకేనా, మరొకరిలో ఏ కొద్ది కష్టాన్నైనా వెంటనే కనిపెట్టేది? దొరికిన చిన్ని చిన్ని సంతోష చినుకులకు ఆకాశానికేసి తలయెత్తి నోరు తెరిచేది!
