హేమ
అణగారిన వర్గాలకోసం అహర్నిశం పట్టించుకొనేవారు ఒక్కరొక్కరుగా రాలిపోతున్న సందర్భం ఇది. కన్నాభిరాన్‌, బాలగోపాల్‌, బుర్రరాములు, పతిపాటి వేంకటేశ్వర్లు… ఇప్పుడు ఆర్‌ఎస్‌రావు (రేగులగడ్డ సోమేశ్వరరావు) తెలుగువాడే కాని ఒరిస్సాలోని బుర్ల యూనివర్సిటీలో ప్రొఫెసర్‌గా పనిచేసారు. అయిన ఆంధ్రప్రదేశ్‌ రాజకీయాలను, ఉద్యమాలను సాహిత్యాన్ని ఎప్పుడు విడిచిపెట్టలేదు. అతడు రాసిన ”అభివృద్ధి-వెలుగు నీడలు” ఒక అద్భుత రచన. అభివృద్ధి గురించి ఇప్పటికే జరుగుతున్న చర్చకి 1990లోనే శాస్త్రీయ సమాధానాన్ని వివరించి చెప్పిన ఆర్‌ఎస్‌రావును ఏ ఉద్యమకార్యకర్త మర్చిపోరు.
ఆర్‌ఎస్‌రావు అంటే ”అభివృద్ధి వెలుగునీడ” అనేవిధంగా గుర్తుండిపోయారు. ఆ తర్వాత కూడా అనేక విషయాల మీద ఆయన చేసిన రచనలు మనకు ఒక స్పష్టమైన అవగాహనని కల్పించే విధంగా వుంటాయి. కాబట్టి అతడ్ని గుర్తు చేసుకోవడం అంటే అతడి రచనల్ని మరొక్కసారి మననం చేసుకొని ముందుకు సాగిపోవడమే.
మీరు ఆనకట్టలకి, విద్యుత్‌కేంద్రాలకు, రోడ్లనిర్మాణాలకి వ్యతిరేకంమా? అంటే ”అభివృద్ధికి వ్యతిరేకులు” అభివృద్ధికి వ్యతిరేకులంటే ద్రోహులు అనే స్థాయికి వెళ్ళిపోయాయి మనలో కొందరి బుర్రలు, ఆ బుర్రలు బూజు వదలగొట్టాలి అంటే” అభివృద్ధి వెలుగు నీడల” గురించి లోతుగా చర్చించాల్సిందే. అభివృద్ధి గురించి ఆర్‌.ఎస్‌.రావు మాటలోనే” ఏ ఉత్పత్తి శక్తుల పెరుగుదల అయినా దాని వెనుక నిబిడమయి ఉన్న మానవ శ్రమ, విజ్ఞానాల ఫలితం. ఆ విజ్ఞానం ఒకనొక ప్రాపంచిక దృక్పధం కారణంగా జనిస్తుంది అంటే ఏ రూపంలో కన్పించే అభివృద్ధి పథకం అయినా అంతిమ పరిశీలనలో ఒకానొక ప్రాపంచిక దృక్పథం నుండే పుడుతుంది. అందుచేత ఆయా అభివృద్ధి పథకాల సారం వాటికి కారణం అయిన ప్రాపంచిక దృక్పథమే అని చెప్పుకోవాలి. అలాంటప్పుడు ఆనకట్టనో ఫ్యాక్టరియో కాలేజినో అభివృద్ధో కాదో తెలుసుకోవాలంటే ఆ అభివృద్ధి పథకం ప్రాపంచిక దృక్పథంలో ఏమైనా మార్పులు తీసుకు వచ్చిందా, లేదా, అప్పటికే బలంగా వున్నా వేరొక ప్రాపంచిక దృక్పధంలో తానే ఒక భాగం అయి పోయిందా అనే అంశాన్ని పరిశీలించాలి. ప్రాపంచిక దృక్పథం అంటే ఏమిటి? నిర్ధిష్ట దేశకాల పరిస్థితుల్లో మనిషికీ ప్రకృతికీ మధ్య గల సంబంధాన్ని లేదా వైరుధ్యం గురించి తెలియజేపే దృక్పథమే ప్రాపంచిక దృక్పథం…
అభివృద్ధి అనే భావన ఏకకాలంలో క్లిష్టం అయినది సులభంగా అర్ధమయ్యేది కూడా. సులభంగా ఎందుకు అర్ధం అవుతుందంటే దాని బలమైన దర్శనీయత వల్ల (విజుబ్యూలిటీ) క్లిష్టమయినది ఎందుకు అంటే దాని వెలుతురిని అర్ధం చేసుకోగలిగినంత సులభంగా అది సృష్టించే నీడల్ని అర్ధం చేసుకోలేం కాబట్టి.
అయితే అభివృద్ధిసారం దాని భౌతిక రూపంలో కాక ఆ అభివృద్ధి సాధ్యం చేసిన ప్రాపంచిక దృక్పథంలోనే ఉందని సులభంగానే అర్ధమముతుంది. అందుకే భయంకరదుర్ఘటన జరగక ముందు భోపాల్‌ యూనియాన్‌ కార్భిదే అభివృద్ధికి ప్రతీక. ఆ సంఘటన తర్వాత ఆ భావం బీటలు వారింది.అభివృద్ధి వెలుగు నీడలు ఒక మంచి వ్యాసం అయితే దాన్ని ఒక జీవితంద్వారా చెప్పగలిగిన రచయిత కాళీపట్నం రామారావుగారు. అతడి యజ్ఞం కథ గురించి రాస్తూ గొప్ప విశ్లేషణ చేసారు.
యజ్ఞంకథలో గాంధీజీ ఆశయాలతో ప్రభావితం అయినా శ్రీరాములు నాయుడు గ్రామాభివృద్ధికి రోడ్లు స్కూలు ఏర్పాటు చేస్తాడు. రోడ్ల ద్వార మోటారు వాహనాలు వచ్చి రిక్షాలను మూల పడేశాయి. వ్యాపార పంటలు వలన సంప్రదాయ రీతులు నష్టపోయి అప్పులు పాలవుతారు. ఈ నేపధ్యంలో అప్పలరాముడు అప్పు తగువే ఈ కథ. ఈ తీరని అప్పులు వలన తనలాగే తన కొడుకును బానిస కావడానికి వీలు లేదని తన కొడుకును చంపేసి అప్పల రాముడు పంచాయితీ ముందు పడేస్తాడు.
గ్రామజీవితంలో అభివృద్ధి క్రమం ముందు శ్రీరాములు నాయుడు హీరోగా మొదలుపెడితే కథ అంతానికి అప్పలరాముడు అంటే హీరో నుంచి హీరో అయిపోతాడు. ఇంకా వర్గం రూపొందని కాలంలో అప్పల రాముడు అ వర్గ ప్రతినిధిగానే వర్గ సహకారం లేకుండా ఉండిపోయాడు. కాని ఆ తర్వాత కాలానికి వర్గ పోరాటాలద్వారా వర్గం రూపొందటం మొదలయింది. సంఘర్షణ ప్రదానం అయ్యింది. ఆ మార్పులో నూతన దృక్పథం కనిపిస్తుంది. ఇది ఎటువంటి అప్పు అనే ప్రశ్న కాకుండా దానికి ఒక సమాధానం ఇస్తుంది. ఇది ఎటువంటి అభివృద్ధి అంటే ఏమిటి అనిఅంటే ఏమిటి అని చెపుతుంది. ఉద్యమం ప్రధానంగా ఉన్న గ్రామాలలోనే కాకుండా మిగిలిన ప్రాంతాలలో కూడా ఈ మార్పు కనిపిస్తుంది. రూపాలు వికృతం అవ్వచ్చును. అంటే నిజ జీవితం అంటే హీరో నుంచి ఆల్ట్రానేటివ్‌ హీరోకు మార్పు చెందింది. ఈ అల్ట్రానేటివ్‌ హీరో అట్టడుగు వర్గాల నుంచి అణగార్చబడ్డ ఆడవాళ్ళ దగ్గర నుండి ముందుకు వస్తున్నారు.
దేర్‌ ఇస్‌ నో ఆల్ట్రానేటివ్‌. ఈ అభివృద్ధి తప్ప వేరే దారి లేదు అని చెబుతూ సామ్రాజ్యవాద పెట్టుబడి దారి విధానం తన విధ్వంసకర కార్యక్రమాన్ని అణిచివేత విధానాలతో అమలు చేయ ప్రయత్నిస్తుంది. ప్రత్యామ్నాయం ఉందంటూ ప్రజలు ప్రతిఘటిస్తూనే వున్నారు వారి పక్షాన నిలిచిన ఆర్‌.ఎస్‌.రావు ప్రత్యామ్నాయరాజకీయాలను ప్రతిపాదించి మనందరికీ ”కొత్తచూపు”ను అందించారు.
