”నువ్వు బిఎల్‌ఎమ్‌ ను సమర్ధిస్తావు కదా. మరి రామ మందిరాన్ని ఎందుకు సమర్ధించవు?” వాట్సాప్‌ గ్రూప్‌లో సౌమ్యంగా అడిగింది ఇరవై ఐదేళ్ళ క్రితం కాలేజిలో పరిచయమైన స్నేహితురాలు. తల తిరిగిపోయే ఇలాంటి ఉపమానాలు ఈ మధ్య దాదాపు ప్రతిరోజూ వింటూనే ఉన్నా. విన్న ప్రతిసారీ కోసుకుపోతున్నట్లుండే నొప్పి గుండెలో. హేతుబద్ధంగా ఆలోచిస్తున్నారని ఇన్నాళ్ళూ అనుకున్న స్నేహితుల నుంచి ఇలాంటి ప్రశ్నలు వినిపించినప్పుడు ఆ నొప్పి మరీ తీవ్రంగా ఉంటుంది.
నల్లజాతీయులపై పోలీసుల దౌర్జన్యాన్ని వ్యతిరేకిస్తూ దేశమంతటా లక్షల మందిని ఆర్గనైజ్‌ చేసి రోజుల తరబడి నిరసన ప్రదర్శనలు చేసిన ”బ్లాక్‌ లైవ్స్‌ మాటర్‌ (బిఎల్‌ఎమ్‌)” గురించి ప్రస్తావిస్తోంది నా స్నేహితురాలు. ఏ కారణంతో రామ మందిరాన్ని వ్యతిరేకిస్తున్నానో సరిగ్గా అదే కారణంతోనే ‘బ్లాక్‌ లైవ్స్‌ మాటర్‌’ ఉద్యమాన్ని సమర్థిస్తున్నానని ఆమెకు చెప్పడానికి ప్రయత్నించాను. కానీ, చిటికెడు దేశాభిమానం గుండె నిండా హిందూ గర్వమూ కలగలిపి, ఆమె చదువుకుంటున్నది వికీపీడియా విశ్వవిద్యాలయంలో. ఆ సంభాషణంతా శాంతంగా, మర్యాదపూర్వకంగానే ఉన్నా, ఆ చర్చలోంచి ఎలా బయటపడాలా అని ఆలోచించాను. నా ఆలోచనలను అర్థం చేసుకునేందుకే ప్రశ్నలు అడుగుతోందని నాకు తెలుస్తూనే ఉంది. కానీ వేరువేరు అంశాల మధ్య ఆమె కలుపుతున్న సంబంధాలతో నా తల తిరిగిపోతోంది. ఒక అప్రకటిత ఎమర్జెన్సీలో దేశం ఊపరాడని స్థితిలోకి వెళ్ళిపోతున్న ఈ కాలంలో, ప్రత్యామ్నాయ వాస్తవాలతో కళ్ళకు గంతలు కట్టేసుకున్న లక్షల మందిలో ఆమె కూడా ఉందని తెలియరావడంతో నాకు అగాధంలో మునిగిపోతున్నట్లనిపించింది.
పొద్దున్న లేవగానే ఫోన్‌లో వచ్చే నోటిఫికేషన్లను చూడాలంటే భయమేస్తోంది. నేను నిద్రపోయిన సమయంలో ఎవర్ని అరెస్టు చేశారు? ఎంతమంది రేప్‌లకూ, ఉరితీతలకూ, హత్యలకూ గురయ్యారు? ఫోన్‌ చేతిలోకి తీసుకోకముందే గుండె భయంతో, కోపంతో వణికిపోతుంది.
పాముల్లాంటి చేతులు దేశం నలుమూలలా సాచి ఎన్‌ఐఏ ఎంతోమంది మానవ హక్కుల కార్యకర్తలను భీమా కోరేగావ్‌ కేసులో ఇరికిస్తోంది. గత నెల ప్రొఫెసర్‌ సత్యనారాయణను, జర్నలిస్ట్‌ కూర్మనాథ్‌ను భీమా కోరేగావ్‌ కేసులో ఇంటరాగేషన్‌కు పిలిచింది. వరవరరావు అల్లుళ్ళయినందుకే వాళ్ళిద్దరినీ పిలిచింది. వీళ్ళు జనానికి తెలిసిన పేర్లు. జనానికి తెలీకుండా ఇంకా ఎంతమందిని ఇంటరాగేట్‌ చేస్తోందో, ఎంతమందిని అరెస్టు చేసిందో.
పోలీసులు చాన్నాళ్ళుగా ఉమర్‌ ఖలీద్‌ను అరెస్టు చేయాలని చూస్తున్నారు. ఆఖరికి తప్పుడు సమాచారంతో ఢిల్లీ అల్లర్ల కేసులో ఇరికించి ఉపా (ఖూూూ) చట్టం కింద అరెస్టు చేశారు. అల్లర్ల బాధితులతో సహా ఇంకా వందలమందిని అరెస్టు చేశారు. మరోవైపు అల్లర్లు చేసిన అసలైన నిందితులు స్వేచ్ఛగా తిరుగుతూ, మరింత హింసను ప్రేరేపిస్తున్నారు.
నిజంగా ప్రేమే ద్వేషంగా, అహింసే హింసగా భావింపబడుతున్న కాలం ఇది!
సెప్టెంబరు చివరి రోజుల్లో మనీషా వాల్మీకి మీద జరిగిన రేప్‌ హత్య, దాన్ని కప్పిపెట్టడం కోసం పోలీసులు ఆమె కుటుంబాన్ని ఆమె ఇంట్లోనే బందీల్ని చేసి, ఆమెను చివరిసారి చూసి అంత్యక్రియలు నిర్వహించేందుకు కుటుంబీకులకు అవకాశం ఇవ్వకుండా చీకటిమాటున మృతదేహంపై పెట్రోల్‌ పోసి కాల్చేయడం మానవ క్రూరత్వానికి పరాకాష్ట. నిందితులను అరెస్ట్‌ చెయ్యకపోగా, వాళ్ళకు భద్రత కల్పిస్తున్నారు. ఈ కేసు గురించి వివరాలు సేకరించడానికి వెళ్ళిన ఒక కేరళ జర్నలిస్టునూ, అతనితోపాటు ఉన్న మరో ఇద్దరిని
ఉపా (ఖూూూ) చట్టం కింద అరెస్టు చేశారు.
నేనింకా నిద్రపోతూనే ఉన్నాననీ, గడిచిపోయిన ప్రతి ఒక్కరోజు తెరలు తెరలుగా కమ్ముకుంటున్న పీడ కలల మడతల్లో ఇది మరో పీడకల మాత్రమే కావాలని కోరుకుంటాను.
ఓహ్‌! ఇదంతా ఒట్టి కల మాత్రమే అనేసుకోగల ప్రివిలేజ్‌ ఉంది నాకు.
దాదాపు ప్రతి రాత్రి నడిజామున, కుదురుగా ఉండనివ్వకుండా సలుపుతున్న ఒక ప్రశ్నతో నిద్ర లేస్తాను. ఈ ప్రివిలేజ్‌తో నేనేం చెయ్యగలను?
సుమారు మూడేళ్ళ క్రితం ఒక యాక్టివిస్టు స్నేహితుల మీటింగ్‌ నుంచి ఇంటికి వస్తుండగా, తొమ్మిదేళ్ళ మా అమ్మాయి అడిగింది, ”ఇలా స్నేహితులను కలుసుకోవడం, ఇవాళ మాట్లాడుకున్నట్లు మాట్లాడుకోవడం బాగుంది. కానీ, ఊరికే ఒకరితో ఒకరు మాట్లాడుకుంటున్నామని అనిపించలేదా అమ్మా? ఈ సంగతులను ఇవి తెలీని వాళ్ళ దగ్గరికి తీసుకుపోవాలి కదా?!” అని తన ప్రశ్న. తను అంత మంచి ప్రశ్న వేసినందుకూ, తనను తాను ‘మన’తో కలిపేసుకుంటున్నందుకూ ఒక తల్లిగా గర్వపడ్డాను. ”ఏదో చెయ్యాలి. మనం షెహ్లా (రషీద్‌) వంటి వాళ్ళలా ఉండాలి. వాళ్ళు వీథుల్లో పోరాడుతున్నారు…” అంది మళ్ళీ తనే. ఆ రోజుల్లో తను షెహ్లా, కన్నయ్య, ఉమర్‌, జిగ్నేష్‌ లాంటి వాళ్ళ గురించి తరచూ మాట్లాడేది. రోహిత్‌ వేములకు కార్ల్‌ సేగన్‌ ఇష్టమని తెలిసి తనూ సేగన్‌ను ఇష్టపడడం మొదలుపెట్టింది. ఈ మూడేళ్ళలో వీథి పోరాటాల్ని… షహీన్‌బాగ్‌ నుంచి రైతుల లాంగ్‌ మార్చ్‌ వరకు పోరాటాల్ని ఇష్టపడుతోంది. మా చిన్న గ్రూప్‌లో చర్చలను కూడా తను ఇష్టపడింది. చిరిగిన కలల ముక్కలు ఏరుకుని కుట్టుకోవడంలో, ప్రతిఘటించి పోరాడుతున్న వారికి సంఘీభావంగా నిలబడడంలో మనం ఒంటరిగా ఏమీ లేము. నిరసనలతో, ప్రకటనలతో, చిన్న చిన్న సమావేశాలతో, వెబినార్‌లతో అలసిపోతున్నా కానీ, నయా ఉదారవాద, హిందుత్వ దుర్మార్గాల్ని అరికట్టడానికి మనం చేయాల్సింది ఇంకా చాలా ఉంది. మన ఈ చిన్న ప్రయత్నాలు… దుర్మార్గం మీద మన ప్రతిఘటనలో భాగమే.
తిరిగి రామ్‌ మందిర్‌ చర్చలోకి వెళితే, చర్చ చాలా నిరాశ అనిపిస్తున్నప్పుడు, అనుకోని ఒకవైపు నుంచి ఒక ఆశ తళుక్కుమంది. అది మా గ్రూప్‌లోనే మరొక స్నేహితురాలి మాట. ఆమెకు హిందూ దేవుళ్ళంటే ఎంత భక్తో నాకు గుర్తుకొచ్చింది తను మాట్లాడేసరికి. అప్పుడు మేము ఇంజనీరింగ్‌ మూడో ఏడు చదువుతున్నాం. అందరం తిరుపతిలో బాలాజీ దేవాలయానికి వెళ్ళాం. నాకైతే అది వినోద పర్యటనే. మిగిలిన స్నేహితులు దేవుణ్ణి చూడడానికి వచ్చారు. దేవుణ్ణి చూడ్డానికి జరిగే తోపులాట, కుమ్ములాట చూసి ”నేను ఇక్కడికి మళ్ళీ రాన”ని నా స్నేహితులతో అంటూనే, నా స్నేహితురాలి కళ్ళల్లో పొంగుతున్న నీళ్ళు చూసి ఆశ్చర్యపోయాను. కొన్ని క్షణాలు బాలాజీని చూసిన సంతోషంలో ఆమె కళ్ళల్లో ఉబికిన ఆనంద భాష్పాలవి. అదిగో, ఆ స్నేహితురాలే… బాలాజీ మీద భక్తి పారవశ్యంలో కళ్ళల్లో
నీళ్ళు ఉబికిన ఆ స్నేహితురాలే… బాబ్రీ విధ్వంసం తప్పు అని వివరించాలని నేను పడుతున్న ప్రయాస చూసి, నాకు వత్తాసుగా గ్రూప్‌లోని మిగతా స్నేహితులతో ”దేవాలయాల్ని, సంస్కృతిని మనం ప్రేమిస్తాం. కానీ వాళ్ళు (ప్రభుత్వాలు) మానవ సమస్యలను పట్టించుకోవాలి. అది అన్నింటికన్నా ముఖ్యం” అని అంది.
మరే, అసలీ గ్రూప్‌ ఎలా ఏర్పడిందో అది మరొక విచిత్ర కధ. ఇంజనీరింగ్‌ మొదటి సంవత్సరం ‘ఫ్రెషర్స్‌ డే’ సంబరంలో మేమొక చిన్న స్కిట్‌ వేశాం. అది రావణుడు సీతను ఎత్తుకుపోయే ఘటన మీద హాస్య నాటిక. ఎవరినీ హేళన చేయడం మా ఉద్దేశం కాదు. అందులో డైలాగ్స్‌కు బదులు హిందీ ప్రేమ గీతాల్ని వాడి నవ్వులు పండించామంతే. ఆ స్కిట్‌లో నెరేటర్‌ నేనే. మేము తక్షణం ఫేమస్‌ అయిపోయాం. సినీయర్లు మాకు ”టెర్రిఫిక్‌ టెన్‌” అని పేరు పెట్టేశారు. ఇన్నేళ్ళ తరువాత ఇప్పటికీ మమ్మల్ని మేము అలాగే పిలుచుకుంటాం. ఆ రోజుల్లో అందరూ మా నాటికను మెచ్చుకున్నారు కానీ, ఇవాళైతే, ఆ స్కిట్‌ వేయడానికి కొంచెమైనా తటపటాయించేవాళ్ళమేమో. కానీ, ప్రజల మీద ప్రేమతో నా స్నేహితురాలి మాటలు, ఇతరులు అభిప్రాయాలు వినడానికి ఆ ఇద్దరు స్నేహితురాళ్ళూ కనబరిచిన సంసిద్ధత మాత్రం నాకు చాలా ఆశ ఇస్తున్నది. మనలో మనమే ప్రతిధ్వనించే అరల్లో మిగిలిపోకుండా, చుట్టూరా ఈ నిశ్శబ్దాన్ని బద్దలు కొట్టగలమని అనిపిస్తున్నది.
