Category Archives: వ్యాసాలు

‘‘వామపక్ష సిద్ధాంతాన్ని నార్ల వెంకటేశ్వరరావు విబేధించి ఉండవచ్చుÑ కానీ, మౌఢ్యాన్ని వ్యతిరేకించడానికి, ఖండిరచడానికి అద్భుతమైన ఆయుధాలు ఇచ్చారనే విషయం పట్టించుకోకపోతే ఎలా?’’ అని ఓ పదేళ్ళ క్రితం ఒక మిత్రుడైన రచయిత ముఖాముఖి మాట్లాడుతూ అన్నారు! మూడేళ్ళ క్రితం కాకినాడ వెళ్ళినపుడు ఒక ప్రముఖ

శతాబ్దంన్నరకు పైగా బ్రిటిషు పాలకుల వలసదేశమై బానిసత్వంలో మగ్గిన మన భారతదేశం, ఆగస్టు 15, 1947న స్వేచ్ఛనందుకొని స్వతంత్ర దేశమయింది.

– అనువాదం: వై. క్రిష్ణజ్యోతి మానసిక వ్యాధిగ్రస్తులకు సహాయం చేసేందుకు, 30 ఏళ్ళుగా కాంచీపురం జిల్లాలోని గ్రామాల్లో పర్యటించారు శాంతి శేష. కానీ ఆమెలాంటి గ్రామీణ ఆరోగ్య కార్యకర్తలు వ్యక్తిగత ఇబ్బందులతో పాటు అనేక అడ్డంకులను ఎదుర్కొన్నారు.

రాయలసీమ అగ్రశ్రేణి కథా రచయితల్లో ఆచార్య కేతు విశ్వనాథరెడ్డి ఒకరు. ఈయన రాయలసీమ, ముఖ్యంగా కడప ప్రాంత ప్రజలు కరువు వలన పడే కష్టాలను, వారి బాధలను, ఆవేదనలను తన కథల్లో చిత్రించాడు. సీమలో ప్రజలకు ప్రకృతి నుంచి వచ్చిన కష్టాలు కొన్నయితే, బలమైనవాడు బలహీనత కలిగిన వాడిని పెట్టే కష్టాలు

18వ శతాబ్దపు ముద్దుపళని (1730`1790), ఆ కాలం నాటి దక్షిణాపథ ప్రభువైన ప్రతాపసింహమౌళితో వలపు, ఆ రాజు, ఆమె సపత్నులకు మధ్య నడిచిన శృంగారం, నిస్సంకోచంగా తన 585 గద్యపద్యాల ‘రాధికాసాంత్వనము’ కావ్యంలో వర్ణించిన తొలి కవయిత్రి.

‘‘నోట్లో సారా చుక్కేసి; ఆడ శిశువును చంపేస్తారా?; తండాలకూ ; గుండె లేదా!’’ (పుటః 19) నేడు తండాల్లో జరుగుతున్న అమానవీయ సంఘటనల్ని ఎవరు చెప్పగలరు? ఈ దృశ్యాల్ని ఎవరు చూపగలరు? గిరిజన తండాల్లో పుట్టిన బంజారా బిడ్డ సూర్యామ్మ తప్ప మరెవరు చెప్పగలరు. ఆమె రాసిన

‘‘ఒక మనిషికి మరో మనిషికి మధ్య ఉండే అత్యంత సహజమైన సంబంధం స్త్రీ పురుష సంబంధం. అందుచేత మనిషి సహజ ప్రవర్తన ఎంత మానవీకరించబడిరదో అది తెలియజేస్తుంది.’’ ` కారల్‌ మార్క్స్‌

ఝార్ఖండ్‌లోని తూర్పు సింగ్‌భూమ్‌ జిల్లాలోని ఒక మారుమూల గ్రామంలో నివసిస్తున్న సోమ్‌వారీ బాస్కేకి బడికి వెళ్ళడం, చదువుకోవటం అంత సులభమైన పని కాదు. అయినప్పటికీ సంతాలి, సబర్‌, హో, హిందీ, బంగ్లా భాషలు మాట్లాడే ఈ 13 సంవత్సరాల చిన్నారి ఒక పట్టుదల కలిగిన అభ్యాసకురాలు. ‘‘ఝారియాలో గత 4`5 నెలలుగా మాకు కరెంటు లేదు.

తెలుగులో సాహిత్య, సామాజిక విమర్శ రంగంలో కృషి చేస్తున్న స్త్రీల సంఖ్య చాలా తక్కువ. బహుజన దృక్పథం నించి విమర్శ రాస్తున్న రచయిత్రుల సంఖ్య మరీ తక్కువ. అంబేడ్కరిస్టు దృక్పథం నించి సామాజిక సాహిత్య విమర్శ చేస్తున్న ఎస్‌. సి., ఎస్‌. టి. బి. సి. కులాల

స్త్రీ వాద ఉద్యమం ముందుకు వచ్చిన తరువాత, స్త్రీలు తమ చుట్టూ కంచెలు పాతిన అన్ని వ్యవస్థలను గుర్తించి, ప్రశ్నించారు. పితృస్వామ్య సమాజం స్త్రీలనియంత్రణ కోసం ఏర్పాటు చేసిన కట్టుబాట్లను స్త్రీవాదులు బలంగా ఢీ కొట్టారు. వాటిలో ప్రధానమైంది కుటుంబ వ్యవస్థ.

సామాజిక అభ్యున్నతి లక్ష ్య సాధనే తన జీవిత ధ్యేయంగా మొదలై, సామాజిక ఉద్యమాలలో తన పాత్రను నిర్వహిస్తూ ఎంతో మంది సాహిత్య పిపాసకులకు, సామాజిక కార్యకర్తలకు దగ్గరై, మానవీయ కోణ దృక్పథాన్ని విస్తరించడమే లక్ష్యంగా పెట్టుకున్న వాస్తవికవాద, నిరసనవాద రచయిత్రి, కవయిత్రి, గాయకురాలు, సామాజిక కార్యకర్త అనిశెట్టి రజిత.

నేపథ్యం జూపాక సుభద్ర ప్రచురించిన కొత్త కథల పుస్తకం ‘‘రిజర్వేషన్‌ బోగీ’’. దళితులు అనుభవిస్తున్న అంటరాని తనం చుట్టూ వున్న అనేక సాంస్కృతిక, రాజకీయ, చారిత్రక అంశాలను గురించి సుభద్ర ఈ కథల్లో లోతైన ప్రశ్నలను లేవనెత్తింది. కవిత్వం రాసినా, కథ

ఆలోచనాపరులైన పాఠకులకు ఆహ్వానం తొలి నమస్కారాలు ఒక్కమాట: మంచితనానికి మానవతకు అర్థం మనిషి. ఈనాడే కాదు ఏనాడైనా ఏ సమాజంలోనైనా మనిషి పెంచుకోదగినవి, పదిలంగా నిలుపుకోదగినవి మూడేవిలువలు. మొదటిది

‘‘నాన్‌ దేవర అడియాళి (నేను దేవదాసిని)’’ అని నిస్సంకోచంగా ప్రకటించుకొన్న మహిళా విదుషీమణి బెంగుళూరు నాగరత్నమ్మ (1878`1952) తెలుగు సాహితీ, సంగీత రంగాలకు ఎనలేని సేవలందించారు. ఆనాటి, శతాబ్ది కాలం నాటి సామాజిక వ్యవస్థలో పురుష

`అనువాదం: అపర్ణ తోట బాబా సాహెబ్‌ స్థాపించిన ‘ప్రబుద్ధ’ భారత మ్యాగజైన్‌లో క్వీర్‌ పాలిటిక్స్‌ మరియు అంబేద్కరిజం గురించి రాయమని కొన్ని సంవత్సరాల క్రితం నా దళిత ట్రాన్స్‌ స్నేహితులలో ఒకరు నన్ను అడిగారు కానీ అది ప్రచురించబడలేదు.

ఎం. అగస్టిన్‌ నరసింహులయ్య (పుంగనూరు, చిత్తూరు జిల్లా) ఒక హిందువుకీ, క్రైస్తువుడికీ మధ్య సంభాషణ రూపంలో చేసిన రచనలో ‘‘హిందూ మత సిద్ధాంతములన్నియు బుటకములని’’ కొట్టి పడేశారు. క్రైస్తవాన్ని గూర్చి అడిగిన హిందువుకు మానవుల పాప